Bang Energy enerji içeceklerini üreten Vital Pharmaceuticals Inc., müzik endüstrisinin neredeyse tamamını tek başlarına yöneten üç büyük şirket tarafından peş peşe açılan ihlal davaları ile karşı karşıya.
Özet
Amerika Birleşik Devletleri’nin [Şubat 2019 verilerine göre] en çok satan üçüncü enerji içeceği olan Bang Energy (‘Bang’) markasının sahibi Vital Pharmaceuticals Inc. (‘Vital’), sosyal medya ünlüleri aracılığıyla verdiği reklamlar ve bir milyonun üzerinde takipçisi olan CEO’su Jack Owoc sayesinde sosyal medya üzerinden büyük bir ün kazanmış, multi-milyar dolar değere sahip bir şirketti. Son zamanlarda aleyhine hükmedilen yüklü tazminat miktarları sebebiyle Vital, iflasın eşiğine geldi. Fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlalleri sonucunda hükmedilen tazminatların da şirketin iflasına katkısı büyük.
Vital ve CEO’su Jack Owoc’a karşı, sosyal medya üzerinden verilen reklamlarda popüler şarkıların lisanssız kullanılması üzerine 2021’de önce Sony Music Entertainment (‘Sony’), sonra Universal Music Group (‘Universal’) tarafından Florida Bölge Mahkemesi (‘Mahkeme’) önünde ayrı davalar açılmıştı. Bu davalarda davacı müzik devleri, kendilerine ait müziklerin Vital tarafından izinsiz şekilde sosyal medya reklamlarında kullanmasının, telif haklarına yönelik doğrudan ihlal oluşturduğu, sosyal medya ünlülerinin paylaşımlarının ise dolaylı ihlal oluşturduğunu öne sürmüştü.
Sony ve Universal tarafından açılan davalarda Florida Bölge Mahkemesi, geçtiğimiz aylarda iki kararda da paralel şekilde Vital aleyhinde hüküm verdi.
Warner Music Group (‘Warner’) Temmuz 2021’de Vital’e müzikleri kullanmayı durdurması için bir ihtar göndermişti. Vital, bu ihtarnameden sonra da reklamlarında Warner’ın müziklerine yer vermeye devam etti. 2022’nin Eylül ayında Warner Music Group da Vital’in Bang reklamlarında kullandığı popüler şarkıların, kendisine ait telif haklarını ihlal ettiği iddiasıyla yine Florida Bölge Mahkemesi önünde bir dava açtı. Bu davadan da Sony ve Universal’ın açtığı davalara paralel bir karar çıkması bekleniyor.
Düzenlemeler
Kısa video gönderilerine müziklerden kesitler eklemek, TikTok’un ve Instagram’ın bilindik bir özelliğidir. TikTok ve Instagram’da kişisel kullanım için lisanslanmış müzik kitaplıkları da bulunmaktadır. Kişisel nitelikli gönderilere lisanslanmış müzikler eklemekte kural olarak bir sakınca bulunmamaktadır. Reklamlı gönderiler için telifsiz müzik havuzlarına sahip olan iki uygulamanın da kullanıcı koşulları, telif hakkıyla korunan müziklerin hak sahibinden izin alınmadan ticari promosyon içeren videolarda kullanımına ise izin vermiyor. Bu durumda telif hakkı başkasına ait olan müzikleri ticari reklam içeren kısa videolarda kullanmak isteyen hesap sahiplerinin yapması gereken, videolara müzik eklemeden önce telif hakkı sahibinden usulüne uygun şekilde izin almak. Aksi durumda oluşacak sorumluluk konusunda Instagram ve TikTok, rehberleri içinde kullanıcılara birçok uyarı bırakmış durumda.
Bang, Ekim 2022 itibariyle TikTok üzerinde 1.5 milyon takipçi ve 4.4 milyon beğeniye; Instagram üzerinde ise 2.3 milyon takipçiye sahip. Vital’in kurucusu Jack Owoc’un ise @BangEnergy.ceo kullanıcı ismi ile TikTok ve Instagram’da sırasıyla 852 bin ve 1.1 milyon takipçili, “ticari” nitelikte hesapları bulunmakta. Bunun yanında Bang markası, birçok sosyal medya ünlüsüyle iş birliği yaparak onların hesapları üzerinden reklam vermekte, bu itibarla toplamda milyarlarca sosyal medya kullanıcısına ulaşmakta. Ünlülerin paylaşımlarında yer verilen kodlarla yapılan satın alımlar için Vital, ünlülere %15 komisyon ödemesi yapmayı taahhüt ediyor, ünlüler ise Vital’in kontrol ve yönlendirmesi altında reklam yapmayı üstleniyordu. Vital, ünlülerin nasıl içerik üreteceğine dair yönergeler hazırlamıştı ve Vital’in denetçileri, paylaşımları öncesinde ünlülerin hazırladığı videoların bu yönergeye, sosyal medya platformlarının yönergelerine ve telif hakkıyla sınırlı kalmamak üzere ilgili kanunlara uyumlu hareket edip etmediğini denetliyordu.
Sony v. Vital
(Sony Music Entertainment v. Vital Pharmaceuticals, Inc. - Case No. 21-22825-Civ-Dimitrouleas - United States District Court Southern District Of Florida)
Sony, Nisan 2021’de Vital’e bir ihtarname göndererek tespit ettiği 252 paylaşımın telif haklarına tecavüz teşkil ettiğini bildirdi ve bu paylaşımlarını kaldırmasını talep etti. Buna cevap olarak Vital, fiillerinin tecavüz teşkil etmediğini ihtar etti ve paylaşımlarını kaldırmadı. Bunun üzerine Ağustos 2021’de Sony; Bang sosyal medya hesapları üzerinde paylaşılan videolar için telif hakkının doğrudan ihlali iddiasıyla ve sosyal medya ünlülerinin paylaştığı reklamlar için ise telif hakkının dolaylı ihlali iddiasıyla, Florida Bölge Mahkemesinde dava açtı.
Mahkeme, öncelikle anılan eserlerin Sony’ye ait olup olmadığını değerlendirdi, Sony’nin sunduğu kayıt delillerini inceledikten sonra bu konuda olumlu görüşe varan Mahkeme, ardından doğrudan ve dolaylı ihlal iddialarına geçti. Doğrudan ihlal iddiaları karşısında Vital, videolara eklenen şarkıların bir kısmının farklı sanatçılarca yapılan cover veya remixler olduğunu ve bu itibarla Sony’nin telif haklarının ihlalini oluşturmadığını ileri sürdü. Mahkeme, Universal kararına paralel şekilde, davacının orijinal eserlerinin başlıca unsurlarının kopyalanmasının, telif hakkının doğrudan ihlalini oluşturduğuna kanaat getirerek bu savunmayı reddetti.
Mahkeme, sosyal medya ünlülerinin paylaşımlarının ise dolaylı telif hakkı ihlali oluşturduğu yönündeki iddiaları reddetti. Dolaylı sorumluluk bakımından Mahkeme, müşterek dolaylı telif hakkı ihlali (contributory copyright infringement) ve vekaleten dolaylı telif hakkı ihlali (vicarous copyright infringement) değerlendirmelerinde bulundu.
Müşterek dolaylı sorumluluğun oluşması için bir tarafın, bildiği veya bilmesi gerektiği durumlarda, bir başka kişinin bir telif hakkını ihlal etmesine sebep olması veya bu kişinin bir telif hakkı ihlali gerçekleştirmesine madden katkıda bulunması gerekir. Mahkemeye göre Sony, Vital’in sosyal medya ünlülerine maddi katkıda bulunduğunu destekleyecek delilleri açıkça gerekçelendirememiştir. Müşterek dolaylı ihlal iddiaları bu bağlamda reddedilmiştir.
Diğer yandan, bir tarafın vekaleten dolaylı telif hakkı ihlali meydana getirebilmesi için öncelikle ihlali gerçekleştiren taraf üzerinde zaruri bir kontrole sahip olması gereklidir. Ünlülerin videolara hangi müzikleri ekleyeceğinin, videoları nasıl çekeceklerinin ve paylaşacaklarının Vital tarafından belirleneceğine ilişkin sözleşme hükümleri ile Vital bünyesinde videoları gözden geçirerek son söze sahip olan bir ekibin bulunması karşısında Mahkeme, Vital’in ünlüler üzerinde zaruri kontrole sahip olduğuna kanaat getirmiştir.
Vekaleten dolaylı sorumluluğun ikinci unsuru ise doğrudan ekonomik kazançtır. Bu kazancın maddi olması gerekmemektedir, ihlal sonucunda müşteri edinilmesi da bu anlamda bir ekonomik kazanç teşkil eder. Vital’in sosyal medya ünlülerinin ihlal oluşturan videolarına sessiz kalmasının, kendi ekonomik menfaatine olduğuna dair şüphe bulunmamaktadır. Ayrıca Vital, videolarda kullanılan müziklere lisans ödemeyerek bir diğer ekonomik kazancı sağlamıştır. Bu bağlamda Sony’nin vekaleten dolaylı ihlal iddiası Mahkemece kabul edilmiştir.
Tazminat talepleri bakımından ise, Telif Kanunu (The Copyright Act) telif hakkı sahibine iki seçimlik hak tanımaktadır: (1) gerçek zarar ve ihlali gerçekleştiren tarafın kârı veya (2) kanuni zararlar. Dava kapsamında Sony, emsal bir lisans sözleşmesinde lisans alanın ödeyeceği tutarın tazminata esas alınmasını talep etmiştir. Buna karşılık Vital, kısa videoların ortalama 15 saniye olduğunu ve şarkıların tamamı için ödenen emsal ücretin kısa videolarda kullanım için ödenecek ücretin çok üstünde olduğunu savunmuştur. Mahkeme, ihlal teşkil eden 84 videonun, toplamda 15 saniyeyi aştığını göz önünde bulundurarak bu savunmayı da reddetmiştir.
Özetle Florida Bölge Mahkemesi, Sony’nin doğrudan ihlal ve vekaleten dolaylı ihlal iddialarını kabul etmiş, müşterek dolaylı ihlal iddialarını reddetmiştir.
Diğer İhtilaflar ve Sonuç
Vital Pharma, 2020 yılında Purple Rain kelime markasını enerji içeceklerinde kullanmak üzere tescil ettirmek için USPTO’ya başvurduğunda da pop ikonu Prince’in Purple Rain şarkısının ismine ve marka tescillerine benzerliği sebebiyle, hak sahipleri tarafından ilgili başvuruya itiraz edilmiş, itirazı inceleyen Temyiz Kurulu markaların karıştırılabileceği sonucuna vararak başvuruyu reddetmişti.
Yakın zamanda arabulucuda sonuçlanan bir diğer uyuşmazlıkta ise, Bang Energy’nin kutu tasarımının Monster Beverage Corporation’a ait Reign markalı enerji içeceğinin tasarımına benzerliği sebebiyle bir trade-dress hakkı (ticari elbise/ürün tasarımı) ihlali oluştuğuna ve Monster Beverage Corporation’a lehine 175 milyon dolar değerinde tazminata hükmedilmişti. 10 Ekim 2022 tarihinde şirket, iflasını istedi[1]. Şirketin hukuk ve fikri mülkiyet ekipleri bulunmasına ve durdurma ihtarlarına rağmen bu kadar bariz bir ihlalin vuku bulması, bu fikri ve sınai hak ihlallerinin yüklü tazminatlar ödeme pahasına markayı popülerleştirmek için atılmış ticari bir adım olduğunu düşündürüyor. Ne de olsa vaktinde, şirketin bu tazminatları ödeyecek finansal kaynağı mevcuttu.
Sanat Hukuku Enstitüsü
Proje Direktörü
Av. Melike Gülşah Yardımcı
[1] Vital Pharmaceuticals Inc., resmi basın açıklaması. Erişim tarihi 16.10.2022. https://bangenergy.com/blogs/press-release/vpx-seeks-chapter-11-protection-as-it-transitions-to-world-class-distribution-network
Fotoğraf: https://vitalpharma.in/