Link Paylaşmak Telif Hakkı İhlaline Sebebiyet Verir Mi?
Uzun süredir tartışılmakta olan, internette yayınlanmakta olan eserlere ilişkin link paylaşımlarının telif hukuku açısından ihlale sebebiyet verip vermediği hususunu güncel davalar ve emsal ABAD kararları ışığında ele alacağız.
Bu hususta Türkiye’de geçtiğimiz Mart ayında Kültür Servisi internet gazetesi kamuoyuyla bir açıklama paylaştı. Sezen Aksu’nun karantina günlerini anlattığı mektubu ve “Ne Yapayım Şimdi Ben” şarkısını Nisan 2020’de YouTube yönlendirmeli (embed kodu ile) video ile haberleştirip yayımlayan gazete, haberin üstünden sekiz ay geçtikten sonra Aksu’nun yapım şirketi SN Müzik’in kendilerini “telif hakkı ihlali” ile suçladığını belirtti.[i] Dava halen devam etmekte ancak bu konu uzun zamandır tartışılmakta. Biz de konuyu emsal Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) kararları ışığında inceleyeceğiz.
Kararlara geçmeden önce yukarıda bahsedilen olayda geçen ‘embedded link’ yani ‘gömülü link’in tanımını yapmakta fayda var. Günlük konuşmalarda link olarak geçen ‘Hyperlink’, bilgisayar dünyasında kullanıcının okumakta olduğu dokümandan farklı bir doküman ya da kaynağa tıklamak ya da üzerine gelmek, dokunmak gibi interaksiyonlar ile ulaşabileceği referanslardır. En bilinen yaygın kullanımı web sitelerindedir. Bağlantılar ile aynı dokümanın farklı bir noktasına gidilebilir, tamamen farklı bir doküman açılabilir ya da tamamen farklı bir veri tipine yönlendirme yapılabilir.[ii] Linklerin çeşitleri olup gömülü link, bulunulan web sitesinden ayrılmadan içeriğin görüntülenebilmesine yarayan ve kullanıcının aktif katılımını yani linke tıklamasını gerektirmeyen bir link çeşididir.[iii] Yani gömülü link kullanıldığında internet kullanıcısı tarafından örneğin Youtube’a yönlendirme yapılmadan gömülü linkin verildiği websitesinde içerik görüntülenebilir ve Youtube’da paylaşılan video, linkin gömülü olduğu web sitesinden izlenebilir.
Eserlere ilişkin link verilmesi ve telif hukuku açısından sonuçları hususundaki ABAD kararlarına göz atacak olursak; ilk olarak 2014 yılında, Svensson[iv] kararıyla bir esere tıklanabilir linkler veren bir web sitesinin telif hakkı sahibinin münhasır haklarını ihlal etmediğine karar verilmiştir. Kararın ana gerekçesi, eserin yer aldığı asıl web sitesindeki içeriğe erişimin herhangi bir kısıtlayıcı önleme tabi tutulmaması ve tüm internet kullanıcılarının esere serbestçe erişebilmesi sebebiyle eserin başka web sitelerinde tıklanabilir link verilerek paylaşılmasıyla “yeni bir kamuya” iletilmiyor olmasıdır. Bu nedenle de eser sahibinden umuma iletim hakkı kapsamında izin alınmasının gerekli olmadığı sonucuna varılmıştır.
Aynı şekilde BestWater[v] kararında da esere erişimin eser sahibi tarafından kısıtlanmaması halinde eserin bulunduğu web sitesinden gömülü linkler aracılığı ile yapılan paylaşımın umuma iletim hakkının kullanılması olarak kabul edilemeyeceğine karar verilmiştir.
GS Media[vi] davasında ise ABAD'dan, serbestçe erişilebilen eserlere eser sahibinden izinsiz olarak link verilmesinin hangi durumlarda umuma iletim hakkının kullanılması olarak kabul edileceğinin belirlenmesi istenmiştir. ABAD, umuma iletimin belirlenmesinde her olayın kendi özellikleri çerçevesinde incelenmesi gerektiğini belirttikten sonra “eserlere link verilmesinin umuma iletim hakkı çerçevesinde olup olmadığının belirlenebilmesi için, linklerle paylaşılan eserlerin yasa dışı olarak yayınlandığını bilmeyen veya bilmesi makul olarak mümkün olmayan bir kişi tarafından gelir elde etme amacı olmaksızın paylaşılıp paylaşılmadığının belirlenmesi gerektiğine’ karar vermiştir. Yani eser sahibinden izin alınmadan yapıldığı bilinen veya bilinmesi gereken bir paylaşım ticari kazanç maksadıyla linkleniyorsa ya da eseri yayma hakkına ilişkin getirilen sınırlamaları aşan bir link paylaşımı varsa, umuma arz hakkının ihlalinin oluşacağı sonucuna varılmıştır.
Ziggo[vii] davasında ise ABAD’a ‘eğer aracılar -yani internet servis sağlayıcısı Ziggo BV (‘Ziggo’) ve X4ALL Internet BV (‘X4ALL’)’nin-, üçüncü kişilerin (The Pirate Bay) ihlal eylemlerini kolaylaştırıyorsa, aracıya karşı ihtiyati tedbir alınması mümkün müdür?’ ve yine davada ‘Umuma iletim var mıdır?’ soruları yöneltilmiş olup ABAD The Pirate Bay operatörlerinin eylemlerini; korunan eserlerle ilgili torrent dosyalarının indekslenmesi ve arama motorunun sağlanması yoluyla bir çevrimiçi paylaşım platformunun kullanıma sunulması ve yönetilmesi, bu platformun kullanıcılarının eserleri sisteme yerleştirebilmelerine ve sistemin peer to peer network ile paylaşım yapılmasına izin vermesi sebebiyle umuma iletim eylemi olarak belirlemiş, eserlerin The Pirate Bay operatörleri tarafından yeni bir kamuya ulaştırıldığına ve umuma iletim hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Yani anlaşılmaktadır ki, korunan eserler paylaşılan link ile 'yeni bir kamuya' ulaştırılıyorsa, yani telif hakkı sahibinin eseri kamuya ilk defa arz ettiğinde dikkate almadığı bir kamuya iletiliyorsa ve özellikle eserin bulunduğu asıl web sitesine erişim, teknik önlemler alınarak sınırlandırılmışsa ve verilen link bu sınırlamaları aşıyorsa ABAD içtihatları tarafından bu eylem umuma iletim olarak kabul edilmektedir.
Bilindiği üzere, Türk hukukunda da umuma iletim hakkı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) madde 25 kapsamında münhasıran eser sahibine ait olup tekrar yayın yapılacaksa eser sahibinden veya mali hak sahiplerinden yazılı onay alınması gerekmektedir. Ancak eser sahibinden izin alınmadan yapılan gömülü link paylaşımlarında umuma iletim hakkının ihlal edilip edilmediği; eserin yeni bir kamuya iletilip iletilmediği, esere erişim ve eserin paylaşımının eser sahibi tarafından teknik önlemler alınarak kısıtlanıp kısıtlanmadığı hususları araştırılarak bulunacaktır. Youtube üzerinden yayınlanmakta olan bir eserin embedded link yolu ile paylaşılması örneğinde ise yukarıdaki hususların yanı sıra YouTube’a gömülü link verilerek paylaşılan videolarda video gelirlerinin sadece video sahibi ve Youtube’a ait olması[viii] sebebi ile eser sahibinin maddi kaybı da olmayacağı söylenebilecek olup telif hukuku açısından bir ihlal içermediği söylenebilecektir.
Sanat Hukuku Enstitüsü
Direktör
Av. Mine Peynircioğlu
KAYNAKÇA [i] Telif hakkı ihlalleri ile haber alma özgürlüğü nerelerde kesişir? https://www.kulturservisi.com/p/telif-hakki-ihlalleri-ile-haber-alma-ozgurlugu-nerelerde-kesisir/ ( 22 Aralık 2021 tarihinde erişildi) [ii] https://tr.wikipedia.org/wiki/Hyperlink ( 22 Aralık 2021 tarihinde erişildi) [iii] Ali Demirbaş, “Telif Hukukunda İnternet Linki ve Avrupa Adalet Mahkemesi’nin Svensson ve Bestwater Kararları”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5 (1), Bahar 2018, ss. 172 [iv] https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=93AA582DCEF30DF19BF0F7293D70B56B?text=&docid=147847&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=447369 [v] https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=160965&pageIndex=0&doclang=EN&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=447449 [vi] https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=183124&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=447881 [vii] https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=191707&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=448286 [viii] https://support.google.com/youtube/answer/132596?hl=en