Günümüzde pek çoğumuzun yeni tanıştığı ve medyada sıklıkla duyduğu kripto para trendi hızla büyürken yepyeni bir “kripto sanatı” da beraberinde doğurdu. Kripto paranın işlevi, güvenilirliği, yasal düzenlemeleri, tanınırlığı tartışmaları devam ederken artık kripto para ile sanat eseri satın almak mümkün.
Kısa zaman önce Tesla’nın Bitcoin ile binek araç satışına başlaması kripto paraların ticari ürün alım satımında kullanılmasının en bilinen örneklerinden biri olsa da kripto sanat satışları 2018 de denenmişti. Geçtiğimiz mart ayında ise New York şehrindeki Christie's Müzayede Evi, tamamen dijital ortamda oluşturulan bir sanal tabloyu 69 milyon dolara sattı. Hiçbir fiziksel varlığı olmayan dijital eserin ödemesi “takas edilemez Jeton" olarak tanımlanan NFT ile yapıldı.
Non-Fungible Token (NFT) Nedir?
Dolar, hisse senedi gibi değişebilen varlıkların aksine değiştirilemez NFT varlıkların her biri biricik kalemleri ifade eder. NFT’ler bir şeyin sahibinin kim olduğunu belgeleyen dijital sertifika olarak tanımlanabilir. NFT’ler diğer kripto para birimleri gibi Blockhain Teknolojisi ile üretildiği için alışverişlerin değeri, eserin sahibi belirlenip kayıt altına alınıyor ve takas edilemez şekilde tasarlanıyor. Böylece eser sahibi satılan dijital eserin her el değiştirmesinden de komisyon alabiliyor. Bu komisyon kripto ödeme şeklinde eser sahibinin hesabına geçiyor. Dijital eserin herkes tarafından internetten kolayca kopyalanabileceği düşünülse de NFT sertifikasını alan eser sahibi kendisine ait taklit edilemez dijital imzası ile telif hakkını korumuş oluyor.
NFT ile el değiştiren eserler arasında videolar, şarkılar ve GIF’ler de bulunuyor. Hatta Twitter’ın CEO’su Jack Dorsey’in ilk tweeti NFT olarak satıldı. Kripto sanat, sanatçılar ve koleksiyoncular arasında tartışmalara yol açsa da şimdiden pek çok eserin satışı gerçekleşti. Eserlerini NFT ile satan sanatçılar arasında bir Türk isim Tarık Tolunay da var.
Geçtiğimiz günlerde resmi gazetede yayımlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” ile kripto varlıkların ödemelerde doğrudan ve dolaylı olarak kullanılamayacağı açıklandı. 30 Nisan 2021 de yürürlüğe girecek olan yönetmelik ile kripto sanatın Türkiye için uygulanamayacağı anlaşılıyor. Ülkelerin farklı tutumları kripto paranın yeni yasal düzenlemelere açık olduğunu gösteriyor. Sanat ve hukuk ise gelişen bilişim ve teknolojiyle yeniden şekilleniyor.
Sanat Hukuku Enstitüsü
Proje Direktörü
Belgin Melissa Çelik