Davalı ;  Google LLC, arama motoru teknolojisi, çevrimiçi reklamcılık, bulut bilgi işlem, bilgisayar yazılımı, kuantum bilgi işlem, e-ticaret, yapay zeka ve tüketici elektroniği konularına odaklanan çok uluslu bir Amerikan teknoloji şirketinden bahsederken; davacı  ise dünyanın en büyük 2.yazılım şirketi olan Oracle  tarafından 2010 yılında açılan davayı ,bunun çerçevesinde adil kulamım çerçevesinde yazılımların telif hakkından bahsedeceğim.
Oracle, Android işletim sisteminin ilk sürümlerinde Google’ın kendisine ait olan yaklaşık 11.000 satırlık kaynak kodunu kullandığını iddia ederek, 2010 yılında dava açmıştı. Davalı tarafından geliştirilen temel argüman bu kodun aslında tüm Java kodunun %5’inden daha az olduğu ve yazılım topluluğunun büyük bir bölümüne göre tamamen işlevsel yönde olduğu savunmaları temel argümanlarından biri olmuştur. Bu davanın bir diğer önemi de Telif Hakkı Kanuna göre yazılım ara yüzlerinin kapsama alınıp alınmayacağı temel cevaplar arasında yer almaktadır . Dava kapsamında ise adil kullanımın tespiti ile ilgili durum daha da önem kazanmıştır. Oracle, Google’ın satışlarından ve Android’in daha önceki hak ihlalinde bulunan sürümlerinin lisanslanmasından kaynaklanan 8,8 milyar Abd doları tutarında zarar talep etti.
Java, başlangıçta Sun Microsystems tarafından geliştirilen ve daha sonra Oracle tarafından satın alınan bir programlama dilidir. Bir başka ifade ile geliştiricinin kodunun Apple veya Microsoft gibi platformlar ve işletim sistemleri arasında çalıştırılabilir olmasına izin veren bir programlama dilidir. Java uygulama yazan geliştiriciler için her zaman ücretsiz olarak kullanabilir olmuştur. Ancak bir şirket bunu bir platformda veya yeni bir cihazda kullanmak istiyorsa o zaman lisans etmesi gerekir. Geliştirici bir lisans ücretini ödemek istemiyorsa çalışılabilir bir kod sistemi geliştirmek zorunda kalması gibi bir durum oluşmaktadır. Aynı sıralarda Google ‘da bu lisans ücretlerinden kurtulmuş ve kendi işletim sistemi olan Android’i geliştirmiştir.Yine de Android kodunu Java’ya dayandırıyordu.Apple ve Microsoft’un aksine Google sıfırdan başlamadı. Bunun yerine Android işletim sistemini geliştirmek ve Android uygulamalarının geliştiricilerinin Java’yı kullanabilmesini sağlamak için API’LERİ kullandı.Uygulama ara yüz programı da denilen bu program , bir yazılımın başka bir yazılımda tanımlanmış işlevlerini kullanabilmesi için oluşturulmuş bir tanım bütünüdür. API; web uygulaması, işletim sistemi, veritabanı, donanımlar yahut yazılım kütüphanesi için kullanılabilir.
2012 ‘de Wıred’da yayınlanan bir makaleye göre Sun Microsystems ‘ın eski Ceo’su Jonathan Schwartz Java’nın kullanımının her zaman ücretsiz olduğunu ve Sun Microsystems’in Android’in Java’yı kullanma şekinden hoşlanmasa da onu durdurmaya niyeti olmadığını söylemiştir. Ancak zamanla Java’nın ne kadar yararlı olduğu görülünce telif hakkına yönelik önlemler daha çok artmıştır.
2012 ‘de Wıred’da yayınlanan bir makaleye göre Sun Microsystems ‘ın eski Ceo’su Jonathan Schwartz Java’nın kullanımının her zaman ücretsiz olduğunu ve Sun Microsystems’in Android’in Java’yı kullanma şekinden hoşlanmasa da onu durdurmaya niyeti olmadığını söylemiştir. Ancak zamanla Java’nın ne kadar yararlı olduğu görülünce telif hakkına yönelik önlemler daha çok artmıştır.
Adil kullanımın dört etmeni şunlardır:
1. İster Ticari Amaçla İster Kâr Amacı Gütmeyen Eğitim Amacıyla Kullanılıyor Olsun, Bu Kullanımın Amacı ve Niteliği
Mahkemeler genellikle kullanımın "dönüştürücü" olup olmadığına yoğunlaşır. Diğer deyişle, orijinale yeni bir ifade veya anlam ekleyip eklemediğine veya sadece orijinalden kopyalıyor olup olmadığına bakılır.
2. Telif Hakkı ile Korunan Eserin Doğası
Esas olarak somut eserlerden malzeme kullanılması, tamamen kurgusal eserlerin kullanılmasına kıyasla muhtemelen daha adil olacaktır.
3. Telif Hakkı Alınmış Eserin Tamamı Düşünüldüğünde Kullanılan Bölümün Miktarı ve Önemi
Orijinal bir eserden küçük miktarlarda malzeme ödünç alınması, daha büyük bölümler ödünç almaktan daha fazla adil kullanım olarak değerlendirilecektir. Ancak, bazı durumlarda, alınan küçük bölüm eserin "özünü" oluşturuyorsa adil kullanım olarak değerlendirilmeyebilir.
4. Kullanımın, Telif Hakkı Alınmış Eserin Potansiyel Pazarına veya Değerine Olan Etkisi
Söz konusu eserin yerine talep oluşturarak telif hakkı sahibinin kendi orijinal eserinden edeceği kârı olumsuz etkileyen kullanımların adil kullanım olma ihtimali düşüktür[1].
Bir yazılım ara yüzünün telif hakkı kanununa tabi olabileceğini varsayarsak, Google'ın Java SE Uygulama Programlama Ara yüzünü sınırlı şekilde kopyalaması, telif hakkı kanunu kapsamında bu materyalin adil kullanımını teşkil etmiştir
Mahkemelerin inceleme üzerinde durduğu konular Java API’lerin kullanımına ilişkindir. Programcıların farklı bir bilgisayar ortamında çalışmasına izin vermek için gerekli olan kodları kopyalama ölçüsü sınırını taşıdığını; bir diğer incelenen yer de kopyalanan satırların doğası gereği bilgisayar programları için sağlanan genel telif hakkı vasfı taşıdığını ifade etmiştir. Oracle Firması’ının adil kota sınırı ile ilgili iddialar sunarak temellendirme yapmaması ,davalının ise adil kota kullanımına dikkat çekerek temel tezler sunması dikkat çeken bir diğer ayrıntıdır. Yüksek Mahkeme’de davalı lehine karar vermiştir. Son diğer etmen ise Rekabet Hukukuna ‘da atıf yapılarak Google’ın Java SE’nin yerini alacak bir pazarlama yaratmadığına ilişkindir. Bu etmenler ışığında sınırlı kopyalamanın  “adil kullanım “çerçevesinde ele alınması gerektiğini kararında belirtmiştir.
KAYNAKÇA
[1]Â Recommended Citation: Guodong Fu, Google v. Oracle Weighing Fair Use Factors in Software Copyright Infringement Cases, B.C. INTELL. PROP. & TECH. F. (July 2, 2020), http://bciptf.org/2020/07/weighing-fair-use-factors/