Ünlü grafiti sanatçısı Banksy (beğenmese de ya da en azından özellikle telif hakkını beğenmese de) fikri mülkiyet sisteminden yararlanma girişimiyle ilgili yakın zamanda bazı olumlu haberler aldı.
Dava, 9, 16, 25, 28 ve 41 sınıflarında Banksy tarafından boyanmış grafiti sanatını gösteren aşağıdaki tescilli AB markasıyla ilgilidir:
İşaret, sanatçıların yasal haklarını yöneten bir şirket olan Pest Control Office Limited tarafından, Banksy’nin anonim olması ve heyecan verici sanat eserleri dışında bu (anonim olma) statüsüyle ünlü olması dikkate alınarak tescil edilmiştir.
Bu işarete karşı Full Color Black Limited tarafından ayırt edici nitelik taşımadığı ve kötü niyet bulunduğu gerekçesiyle hükümsüzlük talebinde bulunulmuştur.
EUIPO (Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi, “Ofis”) İptal Dairesi, kötü niyetle yapıldığını tespit ederek işareti hükümsüz kıldı. Bunun nedeni, anonimliği nedeniyle sanatçının telif hakkı korumasına dayanamamasıydı. Dahası, sanatçı “Telif hakkı kaybedenler içindir” sözüyle ünlüdür.
Başka bir makalede Banksy, "Bazen işe gidiyorsunuz ve ne çizeceğinizi bilmiyorsunuz, ancak son birkaç aydır yalnızca AB hukukuna göre marka sınıflarını yerine getirmek amacıyla bir şeyler yapıyorum" diyor.
Ofis, tüm bunları, sanatçının sanatını marka olarak tescil ettirmek istemesinin (ki bu ona sanatının ticari kullanımını kontrol etmesi için bir araç verecektir) tek nedeni olarak değerlendirdi.
Ofis’e göre,
“Her iki tarafça sunulan kanıtların incelenmesinden, geçersizlik başvurusunun yapıldığı tarihte, EUTM (Avrupa Birliği markası, “AB markası”) sahibinin (veya Banksy'nin) itiraz edilen AB markası kapsamında hiçbir mal veya hizmeti fiilen pazarlamadığı veya satmadığı görülecektir. Ayrıca, AB markası sahibinin 2010-2011 tarihli bazı internet sayfası alıntılarında "Tüm görseller yalnızca kişisel eğlence için indirilebilir, teşekkürler. Banksy, tebrik kartları, kupalar, tişörtler, fotoğraf tuvalleri vb. satışını desteklemez veya bunlardan kâr sağlamaz. …”, "Banksy tebrik kartları üretmez veya tuval üzerine fotoğraf basmaz…. Lütfen bu siteden herhangi bir şey alın ve kendinizinkini yapın (yalnızca ticari olmayan kullanım için teşekkürler).”, ve “Banksy hiçbir zaman tebrik kartları, kupalar veya çalışmalarının fotoğraf tuvallerini üretmedi.” belirtilmiştir. Bu nedenle, Banksy'nin, itiraz edilen AB markasının dosyalanma tarihinden önce, itiraz edilen işaret altında herhangi bir mal veya hizmet ürettiğine, sattığına veya sağladığına dair hiçbir kanıt yoktur.
İlk satış kanıtının, geçersizlik ilanı için mevcut başvurunun yapıldığı tarihten hemen önce gerçekleşmiş olduğu görülmektedir.”
Tüm bunları alarak, EUIPO, işaretin kötü niyetle oluşturulduğunu değerlendirdi.
Ancak Temyiz Kurulu (“Kurul”) bu görüşe katılmadı. Kurul’a göre, İptal Dairesinin vardığı sonuç sübjektifti. Kötü niyetin varlığı, yalnızca sanatçının tüm görüşünü yansıtmayan tek bir ifadeye dayanarak var kabul edilemez.
“Kurul bu görüşe katılamaz. Telif Yasası kapsamındaki koruma kesin olmasına ve eser sahibinin ölümünden 70 yıl sonra sona ermesine rağmen, marka koruması kural olarak süresiz olabilse de, bu durum Telif Yasası kapsamında korunan bir eserden oluşan bir markanın başvurusunun otomatik olarak hukuka aykırı olduğu ve Telif Yasasını dolandığı anlamına gelmez. Yukarıda 27. paragrafta belirtildiği gibi, aynı eser Marka Yasasının yanı sıra Telif Yasasıyla da korunabilir.
İsimsiz kalma ihtiyacının, iptal başvuru sahibi tarafından ileri sürüldüğü üzere, telif hakkı korumasından vazgeçme ve marka korumasına gitme nedeni olduğu varsayımı, doğru olsa bile, AB markası sahibinin itiraz edilen işareti kullanma niyeti olmadığına dair bir bulguyu haklı çıkaramaz.
Son olarak, "Telif hakkı kaybedenler içindir" ifadesinin mevcut davayla hiçbir ilgisi yoktur. İtiraz edilen karar, kötü niyetli bulması hakkında yeterince gerekçe göstermemektedir. Karar, nihai bulgularını esas olarak, AB markası sahibinin eserini telif hakkı kapsamında ancak zorluklarla koruyabileceği varsayımına ve markasını kullanmaya ancak Ekim 2019'da başladığı gerçeği üzerine ve itiraz edilen işareti korumak ama -bir markanın temel işlevleri uyarınca- kullanmamak amacı olduğu çıkarımına dayandırmaktadır.
İtiraz edilen karar, tespitini yanlış gerçeklere dayandırıyor çünkü Ekim 2019'da AB markası sahibinin itiraz edilen işareti kullandığını beyan ettiği gösterilmemiştir. Her halükarda, itiraz edilen kararda belirtilen nedenler, ilgili açılma tarihinde AB markası sahibinin markasını kullanmayı düşünmediğini açıklayamaz veya gösteremez.”
Sanat Hukuku Enstitüsü
Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı
Av. Aslı TAŞDELEN
Tercüme Edilen Kaynak: Intellectual Property Planet, 30.11.2023, https://intellectualpropertyplanet.wordpress.com/2022/11/30/copyrights-may-be-for-losers-but-trademarks-are-not-banksy-won-a-trademark-dispute/
TELİF BİLDİRİMİ
© 2008-2021, Intellectual Property Planet
Bu materyalin kullanımına ve/veya çoğaltılmasına yalnızca ticari olmayan amaçlarla izin verilmektedir ve mümkünse üçüncü şahısların materyalle ilgili hakları ihlal edilmeyecektir. Orijinal içeriğe uygun ve belirli bir yönlendirme ile Intellectual Property Planet bloğuna tam ve açık bir şekilde atıfta bulunulması koşuluyla alıntılar ve bağlantılar kullanılabilir.