Floransa'daki Uffizi müzesi, Sandro Botticelli'nin çarpıcı ve tanınmış Rönesans tablosu Venüs'ün Doğuşu'nun Fransız moda evi olan Jean Paul Gaultier'in ilkbahar/yaz 2022 “Le Musée” kapsül koleksiyonunun bir parçası olan giysi ve aksesuarlarda izinsiz olarak çoğaltılması nedeniyle Jean Paul Gaultier aleyhine değeri 100.000 Euro olan tazminat davası açtı.
Konu, bu yılın başlarında, Floransa'daki Uffizi'nin, Jean Paul Gaultier tarafından web sitesinde ve sosyal medyada reklamı yapılan giysilerden haberdar edilmesinden sonra ortaya çıktı.
Sandro Botticelli'nin tablosu, dünyaca ünlü galerilerdeki Botticelli Odalarının merkezinde yer alıyor ve İtalyan yasalarına göre, ülkenin kamu kurumlarına ait sanat eserlerinin kullanımı için ilgili izinlerin alınması ve telif ücretinin ödenmesi gerekiyor.
Adından da anlaşılacağı üzere, Le Musee sanatı kutlamayı amaçlıyor. Koleksiyon, Boticelli dahil olmak üzere klasik ustaların tablolarının kopyalarına yer veriyor. Koleksiyonda ayrıca Prado Müzesi koleksiyonunda yer alan Peter Paul Rubens'in "Üç Güzeller" ve Michelangelo'nun Sistine Şapeli'ndeki "Adem'in Yaratılışı" adlı eserinden alınan görüntüler de kullanılıyor.
Venüs’ün Doğuşu’nun yer aldığı Floransa müzesi yine de bu saygı duruşundan etkilenmedi.
Uffizi Galerileri'nin müdürü Eike Schmidt, Nisan ayında moda evine gönderilen ve giyim ürünlerini piyasadan çekmesini veya bir ödemeyi kabul etmesini talep eden ihtarnamenin dikkate alınmadığını söyledi. Nitekim, ihtarnameyi takiben Uffizi müzesi şimdi de yasal dayanak olarak İtalyan Kültürel Miras Kanunu’nu kullanarak dava açtı.
İtalyan Kültürel Miras Kanunu: Resmi Olmayan Müze Biletlerinden Pornhub’a
Uffizi'nin iddiası telif kanununa (sanat eserlerinin sahiplerine tanınan koruma, eser sahibinin ölümünden sonra 70 yıl sürdüğü için) değil, İtalyan kültürel mirasının reprodüksiyonlarını kontrol eden İtalyan Kültürel Miras Kanunu'na dayanmaktadır.
İtalyan Kültürel Miras Kanunu, İtalyan kamu idaresinin sorumluluğu altındaki kültürel mirasın hangi kar amaçlı kullanımlarının önleyici izin şartına tabi olduğuna ilişkin genel prensibi belirlemektedir.
İtalyan Kültürel Miras Kanunu’nun 107 ve 108. maddeleri, yetkili kamu idaresinin, İtalyan kültürel mirasına ait bir nesnenin (bir sanat eseri dahil) üçüncü şahıs kullanımına, (diğer şeylerin yanı sıra) talep edilen kullanım türü ve kullanıcının bu nesnenin kullanımından elde edeceği muhtemel ekonomik kazanç esas alınarak belirlenecek telif ücretlerinin ödenmesine bağlı olarak izin verebileceğini öngörmektedir.
Bununla birlikte, her durumda izin gerekli değildir. Madde 108 (3. mükerrer), kültürel miras öğelerinin çalışma, araştırma, ifade ya da yaratıcı ifade özgürlüğü ve kültürel miras bilgisinin teşviki amaçlarıyla kar amacı gütmeyen kullanılımlarının izin gerektirmediğini açıklığa kavuşturmaktadır.
Resmi olmayan biletler davasının yanı sıra, geçmişte İtalya devleti Michelangelo’nun David’inin tam zırhlı bir şekilde resmedildiği tüfeklerin ticari reklamlarını önlemek için İtalyan Kültürel Miras Kanunu’na dayandı. Uffizi müzesi, İtalyan Kültürel Miras Kanunu’nun uygulanmasına başvurma konusunda yeni değil: Örneğin, son zamanlarda, Pornhub'ın, diğerlerinin yanı sıra, Floransa'nın Uffizi müzesinin koleksiyonunun 'Klasik Çıplaklar' serisinin bir parçası olarak sergilenen bazı tablolarının 'canlı' versiyonlarını yapacağını açıklaması üzerine, Pornhub'ı yasal işlemle tehdit etti.
Telif Hakkı Uyuşmazlığı Değil ve Dijital Tek Pazarda Telif Hakkı Yönergesi’nin 14. Maddesi Rol Oynamıyor
Özetle: İtalyan Kültürel Miras Kanunu, telif hakkı durumlarından bağımsız olarak, İtalyan kültürel mirasının kar amacı güden reprodüksiyonlarını kontrol etmek için bir yol sağlamaktadır (her durumda, İtalyan Telif Kanunu uyarınca ahlaki hakların korunmasının daimi olduğunu hatırlatmakta fayda var).
Birisi bana Uffizi’nin iddiasının buna rağmen Dijital Tek Pazarda Telif Hakkı Yönergesi’nin “Bir görsel sanat eserinin koruma süresi sona erdiğinde, o eserin yeniden üretilmesinden (reprodüksiyonundan) kaynaklanan herhangi bir materyal, sanatçının kendi entellektüel yaratımı olması bakımından orijinal olmadığı sürece telif hakkı veya bağlantılı haklara tabi olmayacağını” öngören 14. maddesinin İtalya’ya aktarılmasına dayanarak hükümsüz kılınıp kılınamayacağını sordu. Cevap iki sebepten dolayı olumsuzdur.
Birincisi, 14. maddenin İtalya’ya aktarılması -yani İtalyan Telif Kanunu Madde 32/4- açıkça İtalyan Kültürel Miras Kanunu’nun uygulanmasına halel getirmemektedir.
İkincisi, çünkü Dijital Tek Pazarda Telif Hakkı Yönergesi’nin 14. maddesi / İtalyan Telif Kanunu’nun 32/4. maddesi kamu malı olan bir sanat eserinin reprodüksiyonunun (çoğaltılmasının) korunabilirliği ile ilgilidir, burada söz konusu olan gibi bir durum (yani kamu malı olan bir sanat eserinin izinsiz çoğaltılmasının yargılanabilirliği) değildir.
Nitekim, Uffizi, Jean Paul Gaultier’in Le Musee görsellerini, müzenin sahip olduğu Venüs’ün Doğuşu korunabilir reprodüksiyonlarından elde ettiğini kanıtlamadıkça hükümlerden biri devam eden uyuşmazlık ile alakasız olacaktır.
Sonuç olarak, bu yeni İtalyan Kültürel Miras Kanunu temelli uyuşmazlık tekrar gösteriyor ki, kültürel miras söz konusu olduğunda, İtalyan yetkili mercileri - Floransa müzeleri gibi müzeler de dahil olmak üzere - fikri mülkiyet ile ilgili herhangi bir düşünceden bağımsız olarak, başvuru yapmaya oldukça istekliler.
Sanat Hukuku Enstitüsü
Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı
Av. Aslı TAŞDELEN
Tercüme Edilen Ana Kaynak: Eleonora Rosati, 11 Ekim 2022, “Uffizi museum sues Jean Paul Gaultier over unauthorized reproduction of Botticelli’s Venus on fashion garments”, https://ipkitten.blogspot.com/2022/10/uffizi-museum-sues-jean-paul-gaultier.html?m=1
Faydalanılan Diğer Kaynaklar: Angela Giuffrida, 10 Ekim 2022, “Uffizi Galleries sue Jean Paul Gaultier over use of Botticelli images”, https://www.theguardian.com/world/2022/oct/10/uffizi-galleries-sue-jean-paul-gaultier-over-use-of-botticelli-images
Angelica Villa, 11 Ekim 2022, "Uffizi Gallery Sues Jean Paul Gaultier for Use of Botticelli Image”, https://www.artnews.com/art-news/news/uffizi-gallery-sues-jean-paul-gaultier-botticelli-image-1234642647/
European Innovation Council and SMEs Executive Agency, 14 Ekim 2022, ""007" – The Uffizi Galleries sue Jean Paul Gaultier”, https://intellectual-property-helpdesk.ec.europa.eu/news-events/news/007-uffizi-galleries-sue-jean-paul-gaultier-2022-10-14_en
Birinci Görsel: https://www.instagram.com/p/CcNwKJgoY0J/
Comments